Ciąże pozamaciczne (ektopowe)
Prawidłowa komórka jajowa po zapłodnieniu zagnieżdża się w macicy, ale w 1 na 100 przypadków zagnieżdżenie następuje w jajowodzie, jajniku, a nawet w jamie brzusznej. Każdy rodzaj takiej ciąży stanowi zagrożenie dla życia kobiety. Istotna jest stała kontrola lekarska i częste badania (USG z sondą dopochwową).
Ciąża jajowodowa
Zapłodnione jajo zagnieżdża się w jajowodzie i tam następuje jego dalszy rozwój. Najczęstszą przyczyną tej ciąży jest zwężenie jajowodu. Dla kobiety objawy towarzyszące ciąży jajowodowej początkowo niczym się nie różnią od ciąży prawidłowej. Następuje zatrzymanie miesiączki, pojawiają się nudności i sporadyczne wymioty. Wkrótce jednak pojawiają się objawy typowe: jednostronne bóle w podbrzuszu, do tego lekkie krwawienia mniej więcej po 7 tygodniach od ostatniej miesiączki. Niezwłocznie należy się wtedy udać do ginekologa. Ciążę jajowodową można rozpoznać metodą laparoskopową lub badaniem ultrasonograficznym z sondą dopochwową. Następne czynności mają zapobiec pęknięciu jajowodu.
Jeśli dojdzie do pęknięcia jajowodu przed wizytą u lekarza, pojawia się kłujący ból, omdlenia, wyczuwalne stwardnienie powłok brzusznych. Następują wtedy krwawienia do jamy brzusznej, które zagrażają życiu kobiety. W takim przypadku ratunek może przynieść tylko natychmiastowa operacja. Są trzy możliwości postępowania przy ciąży jajowodowej, przy czym dobiera się je zależnie od stadium ciąży:
- Operacja z otwarciem powłok brzusznych i usunięciem jajnika wraz z jajem płodowym.
- Operacja oszczędzająca z otwarciem powłok brzusznych (jeśli ciążą nie jest zbyt zaawansowana, można dokonać nacięcia jajowodu i usunąć jajo płodowe)
- Jest jeszcze jedna metoda, ale stosowana tylko w bardzo wczesnych stadiach ciąży jajowodowej (do 8. tygodnia). Pod kontrolą ultrasonograficzną wstrzykuje się igłą do jajowodu czynnik działając- metotreksat. Substancja ta hamuje rozwój łożyska.
Skutki ciąży jajowodowej:
Usunięcie jajowodów pociąga a sobą trwałą niepłodność. W przypadku pragnienia posiadania potomstwa jest konieczne zapłodnienie pozaustrojowe. Przy pozostawieniu jajowodów powstaje zwiększone ryzyko ponownego wystąpienia ciąży jajowodowej.
Ciąża jajnikowa
Jest to bardzo rzadka forma ciąży pozamacicznej. W tym przypadku zapłodnione jajo zagnieżdża się na jednym z jajników lub w jego wnętrzu. Przyczyną jest, najczęściej uwarunkowane stanem zapalnym, zarośnięcie lub zwężenie lejkowatego ujścia jajowodów. Jednostronne bóle brzucha oraz wystąpienie krwawień mniej więcej po 7 tygodniach od ostatniej miesiączki mogą wskazywać na ciążę jajnikową. Jak najszybciej należy się udać wtedy do ginekologa. Leczenie przebiega podobnie jak w przypadku ciąży jajowodowej.
Ciążą brzuszna
Zapłodnione jajo może się także zagnieździć w jamie brzusznej, na otrzewnej i tam zaczyna się dalej rozwijać. Przeważnie jednak płód obumiera w pierwszych miesiącach. Jeśli odpowiednio wcześnie nie skończy się ciąży brzusznej to pojawi się ostre zagrożenie dla zdrowia i życia ciężarnej. Tutaj także leczenie jest takie jak w ciąży jajowodowej.
Przerwanie ciąży
Oprócz sytuacji, w których kobieta decyduje się na zabieg przerwania zdrowej ciąży z określonych względów, są także takie przypadki, w których jest to konieczne ze względu na zagrożenie życia kobiety lub np. ze względu na ciężkie, nieuleczalne wady genetyczne płodu (wskazania eugeniczne). O ile konieczność przerwania ciąży przy wskazaniach medycznych wynika ze stanu zdrowia ciężarnej, o tyle decyzję co do wskazań eugenicznych podejmuje się na podstawie badań chromosomowych. Anomalie materiału genetycznego płodu można wykryć już we wczesnym okresie ciąży metodami amniocentozy oraz biopsji kosmówki.
Amniocentoza
Jeśli wiadomo, że istnieją czynniki ryzyka, takie jak zaawansowany wiek matki lub ojca, konflikt serologiczny czy obciążenia dziedziczne, to już w bardzo wczesnym stadium ciąży można stwierdzić, czy płód wykazuje wady rozwojowe, np. zespół Downa. Za pomocą cienkiej igły i pod kontrolą ultrasonograficzną nakłuwa się przez powłoki brzuszne worek owodniowy i pobiera się kilka mililitrów płynu owodniowego. Zabieg ten jest praktycznie bezbolesny i trwa nie dłużej niż 5 min. Znajdujące się w płynie owodniowym komórki płodu poddaje się analizie chromosomowej w laboratorium. Umożliwia to nie tylko wykrycie ewentualnych wad chromosomów, ale także określenie płci dziecka.
Biopsja kosmówki
Umożliwia już w bardzo wczesnym stadium ciąży stwierdzenie w płodzie ewentualnych wad metabolicznych lub nieprawidłowości chromosomów. Można ją przeprowadzić między 8. a 11. tygodniem ciąży. Zabieg wykonuje się z reguły ambulatoryjnie. Polega on na prowadzeniu do macicy przez pochwę lub powłoki brzuszne cienkiej igły, przez którą odsysa się następnie fragmenty tkanki łożyska (kosmówki).
