W ludzkim organizmie stale wytwarzane są różnego rodzaju kwasy, dlatego należy utrzymać w nim odpowiednią równowagę kwasowo-zasadową. Utrzymanie tej harmonii zależy przede wszystkim od właściwości buforowych krwi. Bufory krwi lub inaczej buforowe układy krwi są to układy związków chemicznych, rozpuszczonych w krwi. Mają one na celu zapewnić równowagę kwasowo-zasadową osocza i pozostałych płynów zewnątrzkomórkowych na prawidłowym poziomie (pH 7,35 – 7,45). Ludzka krew charakteryzuje się pH 7,4, czyli ma lekko zasadowy odczyn. Nawet małe zmiany w pH krwi mogą mieć poważne skutki. Jeżeli pH spadnie poniżej 7,35 można mówić o zakwaszeniu organizmu, czyli kwasicy.
Głównym buforowym układem krwi jest tak zwany układ dwuwęglanowy, a to ze względu na jego ilość oaz fakt, iż jest najbardziej podatny na oddechowe czy metaboliczne mechanizmy regulacyjne. Jego budowa występuje głównie pod postacią wodorowęglanu sodu o wzorze chemicznym -NaHCO3. Bufor wodorowęglanowy funkcjonuje w układzie otwartym. Bezwodnik kwasu węglowego – CO2 jest usuwany z organizmu poprzez działanie płuc. Poziom składnika drugiego regulowany jest przez nerki.
Inne bufory mają mniejsze znaczenie. Wśród nich można wymienić: wodorofosforan sodu (Na2HPO4), dwuwodorofosforan sodu (NaH2PO4), białczanowy czy hemoglobinowy.
Źródłami kwasów i zasad w organizmie (wymagających buforowania) są:
– źródła endogenne, które powstają na skutek metabolizmu np. kwas węglowy, mlekowy, moczowy, amoniak, sok żołądkowy i trzustkowy,
– źródła egzogenne, pochodzenia zewnętrznego, czyli drobnoustroje w jamie ustnej lub pochwie.
Bufory krwi są zatem mieszaniną sprzężonego kwasu z zasadą. Zawarty w nim kwas (np. CH3COOH) oddaje proton w reakcji z zasadą, przez co zobojętnia ją. Z drugiej strony zawarta w nim zasada (np. CH3COO-) przyjmuje proton pochodzący od dodawanego kwasu, przez co może zobojętnić go.
