Rak sutka
Profilaktyka:
- Regularna kontrola piersi metodą dotykową (samokontrola)
- Od 45. roku życia obowiązkowo raz w roku mammografia
- Regularna kontrola dotykowa piersi przez ginekologa
Na raka sutka chorują głównie młodsze kobiety (między 40. a 50. rokiem życia). Żadna inna odmiana raka nie jest tak silnie odczuwana przez kobietę i nie wywołuje u niej takiego lęku. Wśród nowotworów to właśnie ta odmiana jest w czołówce statystyki przypadków śmiertelnych. Właśnie dlatego istotną rolę odgrywa tu wczesne rozpoznanie. I to od samej kobiety zależy czy będzie przeprowadzała raz w miesiącu samodzielnie kontrolę piersi. Liczne badania dowodzą, że to właśnie same pacjentki wykrywały u siebie guzy. Kobieta dobrze znająca swoje piersi od razu potrafi dostrzec wszelkie zmiany w nich zachodzące. Jak stwierdzają lekarze, niektóre kobiety potrafią u siebie wykryć guzki o średnicy poniżej 1 cm. Mimo to raz w roku należy się poddać takiemu badaniu u ginekologa.
Samokontrola: Każda kobieta przynajmniej raz miesiącu powinna dotykiem dokładnie zbadać obie piersi i pachy. Najlepszy moment to czas bezpośrednio po miesiączce. W tym celu należy:
1) Starannie przyjrzeć się piersią w lustrze, najpierw przy opuszczonych ramionach, potem z rękami w górze i odpowiedzieć sobie na pytania:
– Czy zmienił się ich kształt albo wielkość?
– Czy skóra w którymś miejscu uwypukliła się albo wklęsła?
– Czy z brodawki sutkowej wydobywa się jakaś wydzielina albo krew?
2) Położyć się na plecach z głową na poduszce. Obmacywać prawą pierś lewą dłonią, a lewą pierś prawą dłonią. Wolną rękę trzymać najpierw pod głową.
– Badanie należy zaczynać od górnej wewnętrznej ćwiartki piersi. Palce wyprostowanej płasko dłoni przesuwać ruchem okrężnym od skraju piersi do brodawki sutkowej. Nacisk powinien być łagodny, lecz wyczuwalny. Powinno się zwracać uwagę na stwardnienia i guzki.
– Następnie zbadać dolną wewnętrzną ćwiartkę piersi. Znowu należy zacząć od zewnętrznego skraju. Sprawdzić także żebra, zaczynając poniżej piersi i kierując się ku brodawce sutkowej.
– Później zbadać zewnętrzną dolną ćwiartkę piersi. Ruchy okrężne rozpocząć od żeber znajdujących się poniżej piersi i kontynuować skrajem w kierunku brodawki sutkowej.
– Na koniec w ten sam sposób zbadać zewnętrzną górną ćwiartkę piersi.
3) Na zakończenie zbadać pachy, czy nie pojawiły się w nich guzki bądź nabrzmiałości.
Jeśli podczas samokontroli kobieta odkryje jakieś zmiany, powinna koniecznie poinformować o tym swojego ginekologa, aby mógł on zdecydować o wykonaniu bardziej szczegółowych badań.
Które kobiety są szczególnie zagrożone?
- Takie, których matka lub siostra miały lub mają raka sutka.
- Takie, które miały już raka jednego sutka.
- Takie, które pierwszą miały znacznie wcześniej niż to się dzieje normalnie.
- Takie, które znacznie później niż normalnie weszły w okres przekwitania.
- Takie, które cierpią na cukrzycę, nadciśnienie lub nadwagę.
- Takie, których dieta jest bogata w tłuszcze i białka, a uboga w substancje uzupełniające, np. błonnik
- Takie, które dopiero po 30. roku życia urodziły pierwsze dziecko.
Przez długie lata podejrzewano także pigułkę antykoncepcyjną o sprzyjanie rozwojowi raka sutka. Obecnie amerykańskie badania położyły kres tym spekulacjom. Na mniejsze ryzyko narażone są kobiety karmiące oraz mające już dzieci. Preparaty zwiększające płodność poprzez pobudzanie działania jajników również mogą zwiększać ryzyko zachorowania.
Zależność między psychiką a rakiem sutka
Już Hipokrates, żyjący 400 lat p.n.e., stwierdził istnienie związków pomiędzy rakiem, a temperamentem melancholijnym i pokornym. Jego zdaniem ludzi pełni energii, którzy od czasu do czasu tracą nerwy i walą pięścią w stół, znacznie rzadziej zapadają na raka. Podobnie stwierdzili też lekarze angielscy w XIX w.
Znaczenie czynników psychicznych jako impulsu wyzwalającego raka sutka potwierdzone zostało już przez wielu lekarzy na całym świecie. Pacjentki z rakiem sutka są zazwyczaj trapione ciężkimi konfliktami, cierpią na stany neurotyczne, mają pesymistyczne usposobienie, odrzucają wszelki seksualizm i żyją w poczuciu beznadziejności. Wiele kobiet, u których zdiagnozowano raka sutka, na krótko przed tym z różnych powodów znajdowało się pod ogromną presją psychiczną. Wiedzę o psychicznych czynnikach zachorowań należy więc uwzględniać w profilaktyce, bo być może pomoc psychoterapeuty potrafiłaby zapobiec powstaniu choroby.
Sposoby lecenia raka sutka
Jeszcze 10 lat temu pełna amputacja piersi była czymś nieuniknionym w przypadku zachorowań na raka sutka. Odejmowano nie tylko całą pierś, ale także mięsień piersiowy. Ponadto usuwano też wszystkie węzły chłonne znajdujące się pod pachą. Po takiej operacji samopoczucie psychiczne jak i fizyczne większości kobiet było po prostu fatalne.
Od kilku lat coraz więcej chirurgów stara się oszczędzić kobietom takich okaleczeń. Jak wykazały badania, procent wyleczeń po operacjach, w których zachowano pierś, wcale nie jest mniejszy niż po odjęciu piersi. Zasadniczym warunkiem powodzenia operacji jest bowiem to, czy zdążyły nastąpić przerzuty. W czasie operacji z zachowaniem sutka usuwa się jedynie sam guz i ewentualnie część otaczającej go tkanki. Jeśli dochodzi do przerzutu na węzły chłonne, robi się jeszcze cięcie pod pachą. Aby jednak ta zachowawcza metoda była skuteczna, muszą być spełnione następujące warunki:
- Guz nie może mieć średnicy większej niż 2 cm
- Chirurg, patolog i radioterapeuta muszą stanowić doskonale zgrany zespół. Zadaniem chirurga jest usunięcie guzka, patolog sprawdza zamrożony wycinek pobranej tkanki pod mikroskopem, gdy pacjentka jest jeszcze pod narkozą, i informuje chirurga jak rozlegle należy „ciąć”.
Radioterapeuta zajmuje się leczeniem po operacji, a w tym celu:
- Konieczne jest roztoczenie nad pacjentką bardzo intensywnej opieki pooperacyjnej. Pierś musi być regularnie kontrolowana i poddawana naświetleniom w celu zniszczenia ewentualnych niewielkich ognisk rakowych.
- Pacjentka musi konsekwentnie poddawać się tej uzupełniającej opiece.
Jeśli niezbędna będzie amputacja piersi, to warto wiedzieć, iż współczesna medycyna dysponuje już metodami plastycznej rekonstrukcji tego narządu. Zostaje zachowany mięsień piersiowy, a czasem także i skora sutka oraz brodawka sutkowa. Dzięki temu łatwiej później odtworzyć pierś. Możliwa jest rekonstrukcja zaraz po amputacji, a także po roku czy nawet 2 latach. Za pomocą wkładek silikonowych i chirurgii plastycznej sztuczna pierś po wygojeniu się ran jest niemal nie do odróżnienia od normalnej.
Bardzo pomocne dla lepszego radzenia sobie z problemami psychicznymi są rozmowy w grupach samopomocy. Wymiana doświadczeń między pacjentkami z pewnością zmniejszy cierpienia.
