Rak szyjki macicy
Dysplazja:
Jest sygnałem informującym o zagrożeniu rakiem szyjki macicy. Jeśli przy okazji rutynowego rozmazu stwierdzi się dysplazję w obrębie ujścia szyjki macicy, wcale nie musi to oznaczać raka. Dysplazja to najprościej mówiąc występowanie atypowych komórek. Takie komórki jednak wcale nie muszą być złośliwe. Ogólnie wynik badania rozmazu może być „negatywny” albo „pozytywny” (gdy stwierdzi się występowanie takich komórek). Podziału i oceny wyników dokonuje się według skali ustalonej przez Papanicolaou 
(amerykańskiego lekarza):
Grupa I: wyłącznie komórki niezłośliwe. Wynik „negatywny”- bez podejrzeń.
Grupa II: jednoznacznie niezłośliwe komórki, częściowo jednak zmienione wskutek, np. stanów zapalnych lub zmian charakterystycznych dla okresu przekwitania. Wynik „negatywny”- bez podejrzeń.
Grupa III: nietypowe zmiany, których jednak nie można jednoznacznie określić mianem nowotworowych. Lekka dysplazja- niezbędne dalsze badania cytologiczne; weryfikacja histopatologiczna. Taki wynik świadczy o ciężkich zmianach zaplanych lub wczesnym stadium przedrakowym.
Grupa IV: pojedyncze atypowe komórki o charakterze nowotworowym. Konieczne jest dokładne badanie tkanki.
Grupa V: liczne komórki atypowe świadczące o chorobie nowotworowej. Wynik „pozytywny”.
Leczenie: Jeśli wynik wskazuje na lekką dysplazję, wywołaną stanami zapalnymi, leczy się ją jak zapalenia. Jeśli jednak rozmaz wskazuje na nowotwór to wykonuje się wówczas pobranie wycinków lob konizację. Od wyniku analizy uzależnione są dalsze metody leczenia.
Profilaktyka: Poczynając od 20. roku życia należy co najmniej raz w roku wykonywać badanie cytologiczne, w miarę możliwości także kolposkopię (badanie ujścia szyjki macicy za pomocą urządzenia wyposażonego w specjalne źródło światła i system optyczny umożliwiający powiększenie obrazu od 6 do 40 razy), dzięki której lekarz może wykryć zmiany ujścia szyjki macicy.
Na raka szyjki macicy zapadają przeważnie młodsze kobiety. Czynnikami ryzyka są:
- Niedostateczna higiena osobista
- Częste stosunki płciowe ze różnymi partnerami
- Palenie tytoniu
- Przewlekłe zakażenia pochwy lub biochemiczne zaburzenia równowagi pochwowej flory bakteryjnej
Regularne badanie rozmazu z pochwy pozwala na wczesne rozpoznanie raka szyjki macicy.
Leczenie: Dopiero po weryfikacji histopatologicznej wycinków z tarczy części pochwowej szyjki lub stożka po konizacji i stwierdzeniu komórek raka można wybrać metodę leczenia.
Przy raki przedinwazyjnym wystarcza sama konizacja lub amputacja szyjki macicy. Przy raku inwazyjnym sprawa się komplikuje. Gdy rak naciska szyjkę macicy leczenie składa się z dwóch lub trzech etapów: brachyterapii, operacji Wertheima-Meigsa (usunięcie macicy z przydatkami). Gdy po badaniu histopatologicznym materiału pooperacyjnego stwierdza się naciskanie przymacicza lub przerzuty do węzłów chłonnych konieczna jest teleterapia. Jeśli jednak w czasie diagnozy stwierdzi się, że nastąpiło rozprzestrzenienie się raka poza szyjkę macicy to leczeniem jest wyłącznie radioterapia (teleterapia i brachyterapia).
