Cynk (zincum)
Jeden z najważniejszych mikroelementów w organizmie człowieka. Wchodzi w skład licznej grupy metaloenzymów, wpływając na wszystkie podstawowe funkcje życiowe. (16) Jest niezbędny do prawidłowego przebiegu podziału komórek, ich rozwoju i regeneracji. A zatem, jest czynnikiem, który w dużej mierze determinuje szybkość i prawidłowy przebieg odnowy komórek.
Jedną z ważnych funkcji cynku jest ochrona przed promieniowaniem UV i wolnymi rodnikami. Powszechnie wiadomo, że aktywność tych reaktywnych cząsteczek może powodować poważne zmiany w komórkach, w tym również w strukturze DNA. Cynk może też regulować skład błon komórkowych i w ten sposób decydować o ich płynności, przepuszczalności czy aktywności związanych z nimi enzymów. Przyspiesza gojenie się ran, utrzymuje w stanie gotowości system immunologiczny oraz uczestniczy w wytwarzaniu eikozanoidów – hormonów tkankowych, które regulują m.in. funkcje wydzielnicze skóry. Hamuje również aktywność 5-(alfa)-reduktazy – enzymu, biorącego udział w przekształcaniu testosteronu do dihydrotestosteronu (DHT), który najsilniej spośród androgenów stymuluje pracę gruczołów łojowych. Duża aktywność 5-(alfa)-reduktazy jest też przyczyną łysienia androgenowego, ponieważ prowadzi do skrócenia cyklu włosowego i łysienia. Cynk hamuje również lipazy bakteryjne, rozkładające trójglicerydy sebum do wolnych kwasów tłuszczowych. Ma to szczególne znaczenie w przypadku cer łojotokowych i trądzikowych.
Cynk odgrywa ważną rolę w przyswajaniu substancji rozpuszczalnych w tłuszczach, takich jak np. witaminy A i E, ponieważ uczestniczy w wytwarzaniu chylomikronów (lipoprotein odpowiedzialnych za transport substancji tłuszczowych) w młodych, aktywnych komórkach jelitowych. (1)
Funkcje, zalety:
• Kontroluje przebieg procesów życiowych
• Sprawuje nadzór nad systemami enzymatycznymi oraz funkcjonowaniem niektórych komórek
• Jest niezbędny do syntezy białek i wytwarzania kolagenu
• Bierze udział w procesie kurczenia się mięśni
• Pomaga przy syntezie insuliny
• Jest składnikiem wielu enzymów np. przeciwutleniacza dysmutazy ponadtlenkowej
• Bierze udział w utrzymywaniu równowagi kwasowo-zasadowej ustroju oraz utrzymuje
• Niektórzy twierdzą, że ma korzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mózgu i pomaga w leczeniu schizofrenii
• Jest niezbędny do syntezy DNA
• Przyśpiesza procesy gojenia
• Likwiduje białe plamki na paznokciach tzw. „kwitnienie paznokci”
• Pomaga przywrócić zmysł smaku
• Pomocny w leczeniu bezpłodności
• Zapobiega powstawaniu prostaty
• Poprawia sprawność umysłu
• Zapobiega powstawaniu złogów cholesterolu
• Skraca czas trwania przeziębienia
• Ma działania antyoksydacyjne
• Pobudza wzrastanie i rozwój
• Pobudza gojenie ran
• Umożliwia prawidłowy rozwój płodu
• Bierze udział w metabolizmie witaminy A
Objawy niedoboru:
• Zaburzenia smaku i powonienia
• Opóźniony rozwój u dzieci
• Łysienie
• Wysypki, uszkodzenia skóry
• Zapalenie jamy ustnej, powie
• Zanokcica, bezpłodność
• Gorsze gojenie ran
• Przy dużym niedoborze: zaburzenie rozwoju kości, powiększona śledziona i wątroba, karłowatość, upośledzona czynność jąder
Objawy przedawkowania:
• Senność
• Apatię
• Majaczenie
• Nudności, wymioty prowadzące do odwodnienia
• Niedobór miedzy
Najlepsze źródła naturalne:
• Chuda wołowina, serca kurze, baranina, wieprzowina, indyk
• Ryby, śledzie, ostrygi, owoce morza
• Żółtko jaja, mleko
• Kiełki pszenicy, nasiona dyni, otręby pszenne, produkty mączne pełnoziarniste, drożdże, nasiona słonecznika
• Melasa
• Syrop klonowy
Zapotrzebowanie:
Grupy ludności Cynk
Zalecane normy dietetyczne [mg / dzień] Bezpieczna maksymalna dawka niepowodująca ryzyka efektów ubocznych
[mg / dzień]
Dzieci 1-3 lat 3 7
Dzieci 4-8 lat 5 12
Chłopcy 9-13 lat 8 23
Młodzież męska 14-18 lat 11 34
Mężczyźni 19-30 lat 11 40
Mężczyźni 31-50 lat 11 40
Mężczyźni 50-70 lat 11 40
Mężczyźni powyżej 70 lat 11 40
Dziewczęta 9-13 lat 8 23
Młodzież żeńska 14-18 lat 9 34
Kobiety 19-30 lat 8 40
Kobiety 31-50 lat 8 40
Kobiety 50-70 lat 8 40
Kobiety powyżej 70 lat 8 40
Kobiety ciężarne do 18 lat 12 34
Kobiety ciężarne 19-30 lat 11 40
Kobiety ciężarne 31-50 lat 11 40
Kobiety karmiące do 18 lat 13 34
Kobiety karmiące 19-30 lat 12 40
Kobiety karmiące 31-50 lat 12 40
*(według Dietary Reference Intakes ustalone przez National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board, USA)
Dla kogo dodatkowa suplementacja…?!
• Wegetarianie
• Dzieci w wieku przedszkolnym
• Osoby powyżej 55 lat
• Kobiety w ciąży i karmiące piersią
• Osoby nadużywające alkoholu lub narkotyków
• Osoby chorujące na choroby przewlekle wyniszczające organizm
• Osoby po zabiegu częściowego usunięcia jelita
• Osoby, które uległy poważnemu poparzeniu lub uszkodzeniu
• Osoby narażone na nadmierny stres
• Osoby leczone lekami diuretycznymi
• Kobiety stosujące doustne środki antykoncepcyjne
• Osoby mieszkające na terenach gdzie gleba jest uboga w cynk
Znaczenie dla organizmu:
• Cynk jest składnikiem 80 enzymów. Jeden z nich bierze udział w reakcji uwalniania płucach dwutlenku węgla z krwinek czerwonych
Nie stosuj, jeśli…
• Masz chorobę wrzodową dwunastnicy lub żołądka
Poradź się lekarza, jeśli…
• Masz przyjmować preparaty wapnia lub tetracykliny (cynk pogarsza ich wchłanianie)
• Planujesz zażywanie większych dawek cynku niż jest zalecane
Wiek powyżej 55 lat:
• Często występuje niedobór
• Zaleca się suplementację
Cynk a ciąża:
• Poradź się lekarza czy powinnaś zacząć suplementację gdyż często występuje niedobór
• Nadmierne dawki mogą wywołać przedwczesny poród lub porodu martwego płodu
Cynka a karmienie piersią:
• W twojej diecie może być niewystarczająca ilość cynku, poradź się lekarza
• Nie stosuj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• Zatrucie cynkiem przed wdychane powietrze występuje rzadko, ale jest to możliwe środowisku niektórych gałęzi przemysłowych takich jak: wytwarzanie mosiądzu, brązu, spawanie elektryczne, gazowe, elektrogalwanizacja, wyrób farb, produkcja gumy i inne
• Zażywaj preparaty cynku podczas posiłku, aby nie drażnić błony śluzowej żołądka
• Osoby przyjmujące duże ilości witaminy B6, spożywające dużo alkoholu oraz chore na cukrzyce mają duże zapotrzebowanie na cynk
• Mężczyźni cierpiący na schorzenia gruczołu krokowego powinni stosować suplementację
• W niektórych przypadkach cynk może zaburzać potencję
• Suplementacja cynku i manganu może łagodzić objawy starzenia się
• Nieregularnie miesiączkujące kobiety powinny przed kuracją hormonalną zastosować suplementację cynku
• Zwiększając dawki cynku należy pamiętać, że zwiększa się zapotrzebowanie w witaminę A
• W trakcie jednoczesnego przyjmowania cynku i żelaza należy stosować je osobno
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Wapń, miedź, tetracykliny -> zmniejsza się ich wchłanianie
• Witamina A -> współuczestniczy we wchłanianiu witaminy A
• Doustne środki antykoncepcyjne ->obniżają poziom cynku we krwi
• Diuretyki -> nasilają wydalanie cynku
Gdzie mogę znaleźć CYNK…?! 100% Naturalne suplementy diety
• MagneZi B6 – 5mg magnez i cynk w chelatowych formach
• Vital 0 – 5 mg preparat multiwitaminowy dla grupy krwi „0”
• Vital A – 8 mg preparat multiwitaminowy dla grupy krwi „A”
• vital B – 5 mg preparat multiwitaminowy dla grupy krwi „B”
• Vital AB – 8 mg preparat multiwitaminowy dla grupy krwi „AB”
• Full Spectrum – 10 mg multiwitamina dla dorosłych
• Infant Formula – 60 mg – multiwitamina dla dzieci w płynie
• Lion Kids D – 2 mg – zestaw witamin i minerałów w formie tabletek w kształcie zwierząt do ssania
• Senior formula – 5 mg – zestaw witamin i minerałów dla seniora
• Energy Memory – 5 mg – preparat zmniejszający skutki stresu, wspomaga umysł i ciało
• Mega Protect 4 Life – 4 mg – kompleks antyoksydantów
• Smokerade – 5 mg – dla czynnych i biernych palaczy
• Power Mins – 0 7,5 mg – multiminrały
• Rhodiolin – 5 mg Różeniec Górski na stres, seks
• Menopausal Formula -3 mg – witaminy i minerały łagodzące objawy klimakterium
• Pro-State Power – 15 mg – wspomaga walkę z prostatą
• New Life – 5 mg – dla kobiet planujących i będących w ciąży, wspomaga przy karmieniu piersią
• Mega Zinc – 50 mg – maksymalna dawka chelatowego cynku
• Chelated Zinc – 15 mg – chelatowy cynk
