Witamina A (retinol)
Jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach. Oprócz tłuszczy jak do prawidłowego wchłonięcia wymaga składników nieorganicznych. Jest w pewnym stopniu magazynowana w organizmie. Rozróżniamy dwie formy : „gotowa” witamina A nazywana inaczej retinolem która występuje jedynie w produktach pochodzenia zwierzęcego i prowitaminy A znana pod nazwą karoten występująca zarówna w pokarmach pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. Beta-karoten traktowany jest jako bardziej pożądany gdyż jest mniej toksyczny niż „gotowa” witamina A.
Chociaż została odkryta jako jedna z pierwszych witamin, wciąż odkrywa przed nami tajemnice. Pod tą nazwą kryje się wiele substancji chemicznych, które występują w produktach pochodzenia zwierzęcego i odznaczają się podobną aktywnością biologiczną.
Witamina A odgrywa istotną rolę w rozwoju i różnicowaniu się komórek organizmu, zwłaszcza komórek nabłonka i tkanki kostnej. Jest niezbędna w procesie widzenia, stanowiąc istotny składnik purpury wzrokowej. Wpływa również na spermatogenezę, rozwój łożyska i wzrost embrionu. Optymalna podaż tej substancji zapewnia prawidłową aktywność układu immunologicznego. Wzmacnia zarówno jego komponentę humoralną, jak i komórkową. Odpowiada za prawidłową czynność błon śluzowych oczu, układu pokarmowego, oddechowego i moczowo-płciowego oraz przebieg odpowiedzi IgA-zależnej.
Nie można pominąć jej roli w metabolizmie skóry. Według niektórych autorów należy do najbardziej skutecznych substancji opóźniających procesy starzenia. Przyspiesza odnowę naskórka, wpływając na syntezę białek, metabolizm i podziały komórkowe. Wskutek poprawy struktury warstwy rogowej dochodzi do wzmocnienia funkcji ochronnej naskórka i zmniejszenia utraty wody przez skórę. W warstwach skóry właściwej pobudza wytwarzanie kolagenu i elastyny. Stymuluje reakcję przekształcenia fibroblastów o niskiej aktywności w komórki odznaczające się stosunkowo dużą produkcją kolagenu, co w efekcie poprawia jędrność, elastyczność oraz nawilżenie skóry. Witamina A zabezpiecza też powstały kolagen przed degeneracją, pobudza przebudowę włókien retikulinowych i powstawanie nowych naczyń krwionośnych w warstwie brodawkowatej skóry właściwej. Wywiera również znaczący wpływ na równowagę wodno-tłuszczową, dzięki czemu ogranicza szorstkość i złuszczanie skóry.
Funkcje, zalety witaminy A:
• Zapobiega kurzej ślepocie (pogorszenie widzenia po zmroku), poprawia ostrość widzenia, jest to środek pomocny w leczeniu wielu chorób wzorku (bierze udział w syntezie barwników w siatkówce oka)
• Wspomaga poprane funkcjonowanie układu odpornościowego
• Wspomaga ochronę układu oddechowego („uszczelnia” błony śluzowe)
• Skraca czas trwania chorób infekcyjnych
• Wzmacnia nabłonki naszej skóry (zapobiega wysuszaniu i rogowaceniu)
• Pomaga usuwać przebarwienia skórne powstające z wiekiem
• Przydana w leczeniu trądziku
• Przydatna w leczeniu zmarszczek
• Przydatna w leczeniu liszai, ropni, czyraków i otwartych owrzodzeń
• Wspomaga leczenie rozedmy i nadczynność tarczycy
• Niezbędna dla rozwoju kości, zębów, prawidłowej czynności narządów płciowych
Zalety nie potwierdzone:
• Łagodzi skutki stresu
• Zapobiega powstawaniu nowotworów
• Zapobiega przed szkodliwymi skutkami działania na organizm zanieczyszczeń środowiska
Najlepsze źródła naturalne witaminy A:
• Świeże morele, dynia, przeciery owocowe (zimą), arbuz, melon kantalupa
• Szparagi, brokuły, marchew, cykoria, kapusta włoska, liście sałaty, ziele goryczy, szpinak, ziemniaki
• Olej z rybich wątróbek, wątroba, jaja , mleko i jego przetwory
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kompleks witamin B, witamina C, witamina D, witamina E, wapń, fosfor, cynk, obecność tłuszczu.
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• światło, wysoka temperatura, powietrze, siarczan żelaza, dikumarol, środki przeczyszczające, sterydy, PCB (polichlorowane difenyle), benzoesan sodu, azotyny, aflatoksyny, DDT, biegunki, dysfunkcje żółci i trzustki, niedobory witaminy D, kofeina, nikotyna, alkohol
Zapotrzebowanie na witaminę A:
Grupy ludności Witamina A
Zalecane normy dietetyczne [µg / dzień] Bezpieczna maksymalna dawka nie powodująca ryzyka efektów ubocznych [µg / dzień]
Dzieci 1-3 lat 300 600
Dzieci 4-8 lat 400 900
Chłopcy 9-13 lat 600 1700
Młodzież męska 14-18 lat 900 2800
Mężczyźni 19-30 lat 900 3000
Mężczyźni 31-50 lat 900 3000
Mężczyźni 50-70 lat 900 3000
Mężczyźni powyżej 70 lat 900 3000
Dziewczęta 9-13 lat 600 1700
Młodzież żeńska 14-18 lat 700 2800
Kobiety 19-30 lat 700 3000
Kobiety 31-50 lat 700 3000
Kobiety 50-70 lat 700 3000
Kobiety powyżej 70 lat 700 3000
Kobiety ciężarne do 18 lat 750 2800
Kobiety ciężarne 19-30 lat 770 3000
Kobiety ciężarne 31-50 lat 770 3000
Kobiety karmiące do 18 lat 1200 2800
Kobiety karmiące 19-30 lat 1300 3000
Kobiety karmiące 31-50 lat 1300 3000
*(według Dietary Reference Intakes ustalone przez National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board, USA)
Objawy niedoboru:
• Kseroftalmia (wysychanie rogówki, spojówki a nawet całego oka)
• Kurza ślepota (gorsze widzenie o zmierzchu)
• Skłonność do infekcji układu oddechowego
• Sucha szorstka skóra
• Zmiany w błonach śluzowych
• Utrata apetytu, masy ciała
• Zaburzenia wzrastania kości
• Nieprawidłowe tworzenie się szkliwa
• Biegunka
• Opóźnienie w rozwoju
• Ścieńczenie kości
• Kamienie nerkowe
• Obniżona synteza hormonów steroidowych
Objawy przedawkowania:
• Zażółcenie skóry
• Utrata włosów
• Nudność, biegunka
• Łuszczenie skóry
• Zaburzenia widzenia
• Bóle stawów
• Zaburzenia miesiączkowania
• Notoryczne zmęczenie
• Migreny
• Nabrzmiała wątroba i śledziona
• Krwawienie z dziąseł
• W ciąży możliwe zniekształcenie kości długich płodu
Nie stosuj jeśli…
• Jesteś uczulony na witaminę A lub jej pochodne
Poradź się lekarza jeśli…
• Chorujesz na mukowiscydozę
• Masz przewlekłą biegunkę
• Masz cukrzycę
• Masz problemy z trzustką ,nerkami, wątrobą czy tarczycą
Wiek powyżej 55 lat…
• Skonsultuj się z lekarzem co do dopuszczalnej dawki aby zapobiec zatruciu
• Z reguły występuje niedobór zadbaj o suplementację
Witamina A a ciąża…
• Unikaj dużych dawek (może doprowadzić do zniekształceń kośćca u płodu)
• Stosuj mniejsze dawki lub na czas ciąży odstaw sulementację
Witamina A a karmienie piersią…
• Unikaj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• W przypadku zatrucia licz się z ciężkim okresem niestety trwającym nawet do kliku tygodni
• Dzieci są bardzo wrażliwe na działanie witaminy A i łatwo o zatrucie dlatego stosuj zalecane lub pomniejszone dawki
• Nie należy przyjmować z parafiną
• Witamina A działa najlepiej w połączeniu z witaminami grupy B, D i E, wapniem, fosforem, cynkiem
• Witamina A chroni także witaminę C przed utlenieniem
Interakcje witaminy A z innymi składnikami czy lekami:
• Olej mineralny, izoretinol, neomycyna, sukralfat -> zwiększają prawdopodobieństwo zatrucia
• Leki przeciwzakrzepowe -> wzrasta skłonność do krwawień
• Leki alkalizujące ->obniżają wchłanianie witaminy A, D, E, K
• Cholestyramina -> obniża wchłanianie witaminy A
• Doustne środki antykoncepcyjne -> wzrasta stężenie witaminy A
• Tytoń -> zmniejsza wchłanianie. U palaczy należy wspomagać się suplementacją
• Alkoholizm -> zaburza metabolizm witaminy
Gdzie ją znajdę…?! 100% naturalne suplementy diety
• Beta Carotene – 900 µg
• Lion Kids + witamina D – 150µg – bioflawonoidy +D dla Dzieci
• Full Spectrum – 150 µg – zestaw witamin dla każdego
• Vital A – 200 µg – dla grupy krwi A
• Vital B – 200 µg – dla grupy krwi B
• Vital 0 – 200 µg – dla grupy krwi 0
• Vital AB – 200 ug – dla grupy krwi AB
• Menopausal Formula – 150µg – ułatwi drogę przez menopauzę
• New life – 417 µg – zestaw witamin dla kobiet w ciąży
• Protect 4 Life – 300 µg
• Mega Protect 4 Life – 833 µg
• Coenzyme Q10 – 100 µg
• Super Co Q10 Plus – 100 µg
